کتاب روایت اثر بزرگ علوی نشر نگاه

این کتاب، با همه اشارات تاریخی ظاهراً واقعی که در آن وجود دارد، بهرحال یک ( رمان ) است، و مثل همه رومان ها و داستان های دیگری، در عین حال که ممکن است از واقعیات الهام و بهره بگیرد، هیچ یک از حوادث و شخصیت های آن حقیقی نیستند و علیرغم شباهت بعضی از آنها با حوادث و شخصیت های حقیقی ، داستان مطلقاً ساخته و پرداخته ذهن و احساس و دریافت و سلیقه ها و داوری های آگاهانه و ناخود آگاه نویسنده است و بدون شک اگر کسی «نوار» و «دنباله نوار» را که انگیزه نگارش کتاب بوده، گوش کند هیچ رابطه «واقعی» میان این دو نمی‌تواند بیاب زمانی که کتاب «چشمهایش» انتشار یافت خیلی‌ها گفتند که استاد ماکان، قهرمان داستان، کمال‌الملک است، خیلی‌ها هم اظهار عقیده کردند که ارانی است. بعضی‌ها هم که خود را در کار هنر وارد می‌دانستند مدعی شدند که علوی با ترکیبی از خودش و این دو نفر پرسوناژ اصلی داستان را ساخته است. او در آن زمان در برابر تمام این اظهارعقیده‌ها سکوت می‌کرد و اگر کسی با سماجت از او درباره استاد ماکان می‌پرسید، به یک کلمه «نمی‌دانم» اکتفا می‌کرد. اما چندسال پیش از مرگش وقتی کسی از او پرسید: «آقابزرگ، این استاد ماکان کیست؟» محجوبانه و مظلومانه جواب داد : «خودمم و من فکر می‌کنم که «فرود» هم کسی جز خود آقابزرگ نیست.